İsrail, Batı Asya’da Akdeniz’in güneydoğu kıyısında ve Kızıldeniz’in kuzey kıyısında yer alan bir ülkedir. 14 Mayıs 1948’de, David-Ben Gurion öncülüğünde Tel-Aviv’de toplanan Yahudi Millî Konseyi kuruluşunu ilan etmiştir.
İsrail’in yüzölçümü 22.145 kilometrekaredir. Ülkenin kuzeyinde Lübnan, doğusunda Suriye ve Ürdün, güneyinde Mısır bulunmaktadır. İsrail’in başkenti Kudüs’tür. Diğer önemli şehirleri arasında Tel Aviv, Hayfa, Beerşeba ve Yafa bulunmaktadır.
İsrail’in nüfusu yaklaşık 9,053 milyondur. Nüfusun %75’i Yahudi, %20’si Arap ve %5’i diğer etnik gruplardan oluşmaktadır. Resmi dilleri İbranice ve Arapçadır.
İsrail’in ekonomisi gelişmiştir. Gayri safi yurt içi hasılası (GSYİH) 2021 yılında 428,6 milyar dolar olmuştur. Başlıca ekonomik sektörleri tarım, turizm, sanayi ve hizmetlerdir.
İsrail, dünyanın en gelişmiş ülkelerinden biridir. İnsani Gelişme Endeksi’nde 2022 yılında 17. sırada yer almıştır. Eğitim, sağlık ve yaşam standartları yüksektir.
İsrail, Orta Doğu’nun en tartışmalı ülkelerinden biridir. Filistin ile devam eden çatışması nedeniyle uluslararası alanda sık sık eleştirilere maruz kalmaktadır.
İsrail’in Tarihi
İsrail’in tarihi, antik çağlara kadar uzanmaktadır. Bölge, tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. MÖ 12. yüzyılda, İsrailoğulları bölgeye yerleşmiş ve burada bağımsız bir krallık kurmuştur. Bu krallık, MÖ 722 yılında Asur İmparatorluğu tarafından yıkılmıştır.
İsrail, MÖ 586 yılında Babil İmparatorluğu tarafından işgal edilmiş ve Yahudi halkı sürgüne gönderilmiştir. Yahudiler, MÖ 538 yılında Pers İmparatorluğu tarafından geri dönmeye başlamıştır. Bu dönemde, Kudüs yeniden inşa edilmiş ve Yahudilik yeniden canlanmıştır.
MS 1. yüzyılda, Roma İmparatorluğu bölgeyi ele geçirmiştir. Yahudi halkı, Roma yönetimine karşı bir dizi ayaklanma başlatmıştır. Bu ayaklanmalar, MS 70 yılında Kudüs’ün yıkılmasıyla sonuçlanmıştır.
Yahudiler, MS 135 yılında Roma yönetimi tarafından bölgeden sürgün edilmiştir. Bu sürgün, 19. yüzyılın sonlarına kadar sürmüştür.
19.yüzyılın sonlarında, Yahudi halkı arasında İsrail’de bir Yahudi devleti kurma fikri yaygınlaşmaya başlamıştır. Bu fikir, 1897 yılında Basel’de düzenlenen Birinci Siyonist Kongresi’nde resmi olarak kabul edilmiştir.
1947 yılında, Birleşmiş Milletler, Filistin’in Yahudi ve Arap devletleri arasında bölünmesini kararlaştırmıştır. Ancak, Arap ülkeleri bu kararı reddetmiştir. Bu durum, 1948 yılında İsrail’in bağımsızlığını ilan etmesiyle sonuçlanmıştır.
İsrail’in bağımsızlığının ardından, Filistin ile İsrail arasında bir dizi savaş yaşanmıştır. Bu savaşlar, bölgedeki gerilimi artırmıştır.
İsrail’in Coğrafyası
İsrail, Batı Asya’da Akdeniz’in güneydoğu kıyısında ve Kızıldeniz’in kuzey kıyısında yer almaktadır. Ayrıca Ülkenin kuzeyinde Lübnan, doğusunda Suriye ve Ürdün, güneyinde Mısır bulunmaktadır.
İsrail toprakları, üç farklı bölgeye ayrılabilir:
- Kıyı bölgesi: Akdeniz kıyısında yer alan bu bölge, ülkenin en verimli ve yoğun nüfuslu bölgesidir.
- Yüksek platolar: Ülkenin merkezinde yer alan bu bölge, dağlık ve kurak bir araziye sahiptir.
- Negev Çölü: Ülkenin güneyinde yer alan bu bölge, dünyanın en büyük çöllerinden biridir.
İsrail’in İklimi
İsrail’in iklimi, bölgeden bölgeye farklılık göstermektedir. Özellikle Kıyı bölgesinde, Akdeniz iklimi hakimdir. Ayrıca bu bölgede, kışlar ılık ve yağışlı, yazlar sıcak ve kurak geçer.
Ayrıca Yüksek platolarda, karasal iklim hakimdir. Bu bölgede, kışlar soğuk ve karlı, yazlar sıcak ve kurak geçer.
Negev Çölü’nde, çöl iklimi hakimdir.
İsrail’in kuruluşu ve Filistin ile çatışması
İsrail’in kuruluşu ve Filistin ile çatışması, Orta Doğu’nun en karmaşık ve uzun süredir devam eden sorunlarından biridir. Bu sorun, iki halkın, Yahudilerin ve Filistinlilerin, aynı toprakları talep etmesinden kaynaklanmaktadır.
İsrail’in Kuruluşu
İsrail’in kuruluşu, 19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında, Yahudilerin Filistin’de bir Yahudi devleti kurma fikrinin yaygınlaşmasıyla başlamıştır. Bunun sonucunda bu fikir, 1897 yılında Basel’de düzenlenen Birinci Siyonist Kongresi’nde resmi olarak kabul edilmiştir.
1947 yılında, Birleşmiş Milletler, Filistin’i Yahudi ve Arap devletleri arasında bölünmesini kararlaştırmıştır. Ancak, Arap ülkeleri bu kararı reddetmiştir. Bu durum, 1948 yılında İsrail’in bağımsızlığını ilan etmesiyle sonuçlanmıştır.
İsrail’in bağımsızlığının ardından, Filistin ile İsrail arasında bir dizi savaş yaşanmıştır. Bu savaşlar, bölgedeki gerilimi artırmıştır.
Filistin ile Çatışma
İsrail ile Filistin arasındaki çatışma, aşağıdaki temel konulardan kaynaklanmaktadır:
- Toprak: İsrail, Batı Şeria ve Gazze Şeridi’ni işgal etmektedir. Bu bölgelerin Filistinlilerin ana vatanıdır.
- Mülteciler: İsrail’in kuruluşu sırasında, Filistinlilerden yüz binlercesi evlerini terk etmek zorunda kaldı. Bu Filistinli mülteciler, bugün de Filistin sorununun önemli bir unsurudur.
- Haklar: Filistinliler, İsrail’de tam vatandaşlık haklarına sahip değildir. Bu durum, Filistinliler arasında ayrımcılık ve eşitsizlik duygularına yol açmaktadır.
Çatışma Çözümü
İsrail ile Filistin arasındaki çatışmayı çözmek için, aşağıdakiler gibi bir dizi çözüm önerisi sunulmuştur:
- İki devletli çözüm: Bu çözüm önerisinde, Filistinliler ve Yahudiler, kendi devletlerine sahip olur.
- Tek devletli çözüm: Bu çözüm önerisinde, Filistinliler ve Yahudiler, aynı devlette birlikte yaşar.
- Bölgesel barış anlaşmaları: Bu çözüm önerisinde, Filistin sorunu, Orta Doğu’daki diğer sorunlarla birlikte ele alınır.
Ancak, bu çözüm önerilerinden hiçbiri henüz kabul görmemiştir. Bununla birlikte İsrail ile Filistin arasındaki çatışma, bugün de Orta Doğu’nun en önemli sorunlarından biridir.
